Wat is een persoonlijkheidsstoornis?

Wij spreken van een “normale” persoonlijkheid als iemand in staat is om ons gedrag op een gewenste manier aan te passen aan de omstandigheden en levensgebeurtenissen. Hierdoor is men meestal tevreden over zichzelf en kan redelijk tot goed functioneren in contact met anderen, op het werk of studie en in de vrije tijd. Iedereen heeft eigenaardigheden, maar bij een aantal mensen zijn deze persoonlijkheidstrekken zo sterk aanwezig dat het vermogen tot aanpassing aan verschillende situaties vermindert.

Verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen

De persoonlijkheidsstoornissen zijn ingedeeld in drie clusters: A, B en C. Daarnaast zijn er mensen met persoonlijkheidsstoornissen die niet in één van de drie genoemde clusters zijn in te delen. Zij hebben bijvoorbeeld kenmerken van twee of meer persoonlijkheidsstoornissen, maar voldoen niet volledig aan alle criteria van één van de stoornissen. Dit wordt in DSM5 cluster NAO genoemd (Niet Anderszins Omschreven). In feite komt dit het meeste voor.

CLUSTER A PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN

Cluster A wordt het vreemde, excentrieke cluster genoemd en bestaat uit 3 persoonlijkheidsstoornissen:

• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Mensen met deze stoornis hebben weinig contact met anderen en leven vaak geïsoleerd. Zij zijn niet snel geneigd om psychische hulp te zoeken. Er is weinig wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar mensen met een cluster A stoornis.

CLUSTER B  PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN

Cluster B wordt het dramatische, emotionele, impulsieve cluster genoemd en bestaat uit vier persoonlijkheidsstoornissen:

• Borderline persoonlijkheidsstoornis
• Antisociale persoonlijkheidsstoornis
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis
• Histrionische persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een stoornis uit cluster B hebben veelal moeite met het beheersen van hun impulsen en emoties. Ze zijn vaak impulsief, streven naar snelle behoeftebevrediging en zijn slecht in het onderhouden van (stabiele) relaties. Omdat zij weinig of geen rekening houden met hun eigen veiligheid en die van anderen, kan hun gedrag negatieve reacties oproepen bij de sociale omgeving.

CLUSTER C PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN

Cluster C wordt ook wel het angstige cluster genoemd en bestaat uit 3 persoonlijkheidsstoornissen:

• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
• Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
• Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis

Mensen met deze stoornissen hebben last van sociale vermijding, dwangmatig handelen en onzelfstandigheid. Ze kunnen zich vaak beter aanpassen aan de eisen van het dagelijkse leven dan mensen met cluster A en B stoornissen.

Andere gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis

Als iemand niet voldoet aan een van de bovenstaande persoonlijkheidsstoornissen, maar wel degelijk ernstige lijdensdruk of beperkingen ervaart, dan kan deze stoornis worden vastgesteld. Iemand voldoet bijvoorbeeld niet geheel aan een bepaalde persoonlijkheidsstoornis, maar merkt wel dat op sociaal, relationeel of beroepsmatig gebied bepaalde persoonlijkheidskenmerken belemmeringen in het functioneren veroorzaken.

Kenmerken persoonlijkheidsstoornis

Beetje eigenaardig of persoonlijkheidsstoornis?

We willen benadrukken dat iedereen zo zijn of haar eigenaardigheden heeft. Als iemand een moeilijk karakter heeft, hoeft er dus niet direct sprake te zijn van een persoonlijkheidsstoornis.

Persoonlijkheidsstoornis

Klachten en verschijnselen

• telkens terugkerende conflicten met mensen in de omgeving
• instabiel levenspatroon en niet goed richting aan het leven weten te geven
• extreme gevoelsuitingen en sterke stemmingswisselingen
• agressieve uitingen en snel, impulsief reageren
• vinden dat regels alleen gelden voor anderen, slecht kritiek verdragen en steeds in het middelpunt van de belangstelling willen staan
• snel buitengesloten of afgewezen voelen
• niet alleen kunnen zijn of voortdurend bang zijn om in de steek gelaten te worden
• nauwelijks zelfstandig keuzes in het leven durven maken en zich angstig aan anderen vastklampen
• steeds bang zijn het niet goed te doen en daarom uitjes, iets nieuws ondernemen, een praatje aangaan, proberen te vermijden
• anderen steeds voor laten gaan, zichzelf opofferen en doen wat anderen willen zonder eigen wensen te laten horen
• op een dwangmatige manier bezig zijn alles in het leven perfect te regelen en daardoor werk niet afkrijgen en moeite hebben met mensen die het niet zo nauw nemen

Anders voelen, denken en ervaren

Iemand met een persoonlijkheidsstoornis is zich vaak niet bewust van de afwijkende persoonlijkheid, maar merkt wel dat er problemen in het dagelijks leven zijn. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis vertonen ander gedrag, ervaren dingen anders en denken anders dan de mensen in hun omgeving.

Iemand met een persoonlijkheidsstoornis vat sociale informatie (gedrag en uitspraken van anderen) vaak anders op dan hoe het bedoeld is.

 Bron: https://www.mentaalbeter.nl/Pages/nl-NL/Volwassen-Persoonlijkheidsstoornis/kenmerken/https://www.npispecialist.nl/persoonlijkheidsproblematiek/voorlopers-van-persoonlijkheidsproblematiek/